Budowa radia Pionier

Budowa radia Pionier zostanie omówiona na przykładzie odmiany U2. Nie był to pierwszy Pionier ale był najdłużej produkowany i jest najczęściej spotykany. Do niego zazwyczaj porównuje się starsze i młodsze odmiany, wskazując na różnice w budowie. Fotografie prezentowane poniżej pochodzą z różnych egzemplarzy Pioniera U2 z różnych lat. Zestaw używanych przez producenta podzespołów nie był stały i każdy może egzemplarz może wyglądać trochę inaczej, niż tu przedstawiony. Dodatkowo, wykorzystywane przez wiele lat odbiorniki były oddawane do naprawy i aktualnie występujące tam części nie muszą być tymi, które zamontowała fabryka.

Konstrukcję nośną odbiornika stanowi chassis z blachy stalowej ocynkowanej o wymiarach górnej płaszczyzny 34 x 12 cm. Chassis jest odpowiednikiem płyty podłogowej w samochodzie. Mocowane są do niego wszystkie podzespoły. W przypadku Pioniera są to podstawki lampowe, filtry pośredniej częstotliwości, kondensator zmienny, przełącznik zakresów, obwody rezonansowe, zespół napędu kondensatora zmiennego i skali, potencjometr z wyłącznikiem, kondensator elektrolityczny, opornik redukcyjny, przełącznik napięcia zasilania oraz płytka z gniazdami antena - uziemienie. Mniejsze elementy - oporniki i kondensatory - przylutowane są w formie montażu przestrzennego do wyprowadzeń stabilnie zamocowanych na chassis elementów, czyli podstawek lampowych, filtrów itp. W celu ułatwienia montażu do chassis zamocowano kilka łączówek, stanowiących punkty, gdzie można przylutować oporniki i kondensatory nie dochodzące wprost do nóżek lamp i innych stabilnych punktów. Niektóre elementy lutowane są wprost do specjalnie wyciętych w chassis języczków. Mówimy o nich, że są podłączone "do masy" odbiornika. W kilku miejscach można spotykać końcówki oporników i kondensatorów zlutowane w wolnej przestrzeni na tzw. "sprężynkę".

Fot.3. Obudowa z pionowymi szczebelkami

Fot.1. Obudowa z poziomymi szczebelkami

Fot.2. Tylna ścianka

Oznaczenia elementów odbiornika na rysunkach:

1 - szczebelki osłony głośnika
2 - tkanina osłony głośnika
3 - regulacja siły głosu i wyłącznik
4 - tuleja pokrętła strojenia
5 - pokrętło przełącznika zakresów
6 - skala
7 - wskazówka
8 - znak firmowy CZPE
9 - znak firmowy ZPR
10 - nazwa odbiornika
11 - wycięcie na głośnik
12 - podstawa skali
13 - uchwyty na żarówki

14 - koło napędu skali
15 - eliminator p.cz.
16 - ramię napędu wskazówki
17 - bolec na kole do sprzężenia ze skalą
A-Z - gniazda anteny i uziemienia
Ce - kondensator elektrolityczny
Cz - kondensator zmienny
L1-L4 - lampy
F1,F2 - filtry p.cz.
Pz - przełącznik zakresów
Rr - opornik redukcyjny
Wn - przełącznik wyboru napięcia
Ż - żarówki

Fot.4. Widok z góry, wersja nowsza

Fot.5. Widok z góry, wersja starsza

Fot.6. Elementy napędu skali

Charakterystycznym elementem Pioniera jest kwadratowa skala z obrotową wskazówką. Jest ona nazywana w radiotechnice skalą zegarową. Wskazówka (7) i szybka (6) skali umocowane są do kwadratowej podstawy (13) przykręconej z przodu chassis. Do mocowania szybki służą odchylane uchwyty (13), do których równocześnie zaczepione są oprawki dwóch żarówek (fot.5). Żarówki (Ż) oświetlają od góry skalę a równocześnie pełnią funkcję bezpieczników. W późniejszych egzemplarzach jest tylko jedna żarówka (fot.4) a uchwyty na skalę nie są odchylane; skalę trzeba wsuwać z boku w szczelinę. Wybór stacji realizowany jest za pomocą pokrętła, umocowanego na tulei (4), na którą nawinięta jest linka, obracająca koło napędu skali (14), osadzone na osi kondensatora zmiennego (Cz). Napęd z koła przekazywany jest na wskazówkę (fot.6) za pomocą bolca (17) przymocowanego do koła oraz ramienia (16) połączonego z osią wskazówki.

Fot.7. Głośnik i transformator

Fot.8. Elementy pod chassis, wersja starsza

Fot.9. Framgent montażu przestrzennego

Do czołowej ściany skrzynki umocowany jest głośnik za pośrednictwem płyty ze sklejki z wyciętym okrągłym otworem. Do głośnika umocowany jest transformator głośnikowy (fot.7). Tył odbiornika zakrywa tylna ścianka wykonana z twardej tektury (fot.2). W górnej części ścianki jest 10 rzędów po 30 otworów, które służą do chłodzenia wnętrza. Dolne rzędy są niepełne, brakuje otworów na rogach oraz na środku w miejscu znaku firmowego. Poniżej po lewej stronie znajdują się otwory gniazd antena - ziemia, na środku okienko, przez które widać wybity na chassis numer fabryczny a po prawej okienko w którym widoczna jest wartość napięcia ustawiona na przełączniku napięcia zasilania oraz otwór na wyprowadzenie przewodu zasilającego. Na tylnych ściankach często spotyka się ślady po dorabianiu przez użytkowników gniazd wejściowych dla gramofonu.

Nie było sztywnej reguły, dotyczącej zestawu podzespołów użytych do montażu, stąd Pionier widziany od spodu może wyglądać bardzo różnie. Różnie mogło też wyglądać rozmieszczenie oporników i kondensatorów, inspirowane pomysłami montera. Najstarsze egzemplarze mają obydwa filtry p.cz. ze sztywnymi korpusami w kubkach zaciskanych. Później były dwa filtry w aluminiowych kubkach o korpusach z cienkiej płytki tekstolitowej mocowane za pomocą tekstolitowych klinów. Można spotkać kilka wersji opornika redukcyjnego czterosekcyjnego i trzysekcyjnego. Temu ostatniemu towaryszył przeważnie temistor w obwodzie żarzenia.

Uwaga: w artykule zostały wykorzystane fotografie z różnych egzemplarzy Pioniera U2, stąd widzimy różny wygląd elementów składowych (np. oporniki, kondensatory) w tych samych miejscach, np. fot.8 i fot.9.

Czytelników zaineresowanych tematyem "jak to działa", odsyłamy do artykułu Układ elektryczny Pioniera.

Budowa radia Pionier

Katalog

Info dla redaktorów