Kosmos K90A

Kosmos K90A - widok z przodu Kosmos K90A - widok z tyłu
Widok z przodu Widok z tyłu
Kosmos K90A - widok wnętrza
Widok wnętrza

Opis odbiornika

Kosmos model K90A to prosta superheterodyna, o dośc specyficznej konstrukcji mechanicznej. Odbiornik zamknięty jest w bakelitowej skrzynce o dość nietypowym wyglądzie. Skrzynka ma kształt prostokątny, u dołu zaopatrzona jest w bakelitową podstawę o rozmiarach trochę mniejszych od rozmiaru dna obudowy (ułatwia to chwytanie odbiornika od dołu). Prawie całą przednią ściankę zajmuje materiał głośnika, który ma kształt wycinka walca i jest zagłębiony w stosunku do powierzchni przedniej ścianki. Poniżej prawie na samym dole znajduje się pozioma, lekko pochylona skala, jedną krawędzią przylegająca do powierzchni materiału głośnika. Po obu stronach skali są dwie jasno brązowe gałki, lewa służy do włączania odbiornika i regulacji siły odbioru, prawa to strojenie. Z obu boków przedniej ścianki są pionowe płytkie zagłębienia przechodzące przez gałki. Na obu bocznych ściankach znajdują się przełączniki, na ściance prawej przełącznik wyboru zakresu, na ściance lewej dwupozycyjny przełącznik barwy tonu. Wewnątrz odbiornika nie ma ma chassis, wszystkie elementy są mocowane bezpośrednio do skrzynki, dzięki czemu skrzynka ma bardzo małą głębokość, około 15 cm, a cały odbiornik niewielką masę i korzystną cenę.

Układ elektryczny odbiornika jest typowy, jest to trzyzakresowa superheterodyna w klasycznej konfiguracji. Układ wykorzystuje lampy AK2, AF3, ABC1, AL4 i AZ1. Sygnał z anteny przedostaje się na dość skomplikowany, dwuobwodowy filtr wejściowy. Bezpośrednio do gniazda antenowego dołączony jest eliminator częstotliwości pośredniej, zapobiegający przenikaniu sygnałów o częstotliwości zbliżonej do częstotliwości pośredniej do reszty układu. Sygnał z anteny jest sprzężony z pierwszym obwodem filtru wejściowego pojemnościowo od góry i indukcyjnie, dzięki czemu zapewniono w miarę równą wartość sprzężenia na początku i na końcu zakresu skali. Drugi obwód filtru wejściowego sprzężony jest od dołu za pomocą układu indukcyjno-pojemnościowego i od góry za pomocą pojemności ok 1pF z pierwszym, do niego podłączona jest też siatka czwarta (wejściowa) oktody AK2 poprzez opornik antyparazytowy 50Ω. Dla fal krótkich filtr wejściowy składa się tylko z jednego obwodu, sprzężonego z anteną indukcyjnie. Heterodyna jest zbudowana klasycznie, w układzie transformatorowym (Meissnera), zawiera trzy transformatory w.cz: dla fal krótkich, średnich i długich. Przez cewki pierwotne płynie prąd wyjściowy generatora (prąd siatki drugiej oktody). Dla zakresu fal krótkich cewki pierwotne fal średnich i długich są zwarte (miałyby za duży opór dla tak dużej częstotliwości), dla fal długich i średnich pracują wszystkie trzy. Cewki wtórne transformatorów są podłączane w zależności od zakresu - dla fal krótkich pracuje jedna, dla fal średnich dwie, a dla długich trzy. Dodatkowo dołączane są kondensatory skracające (paddingi) w zależności od wybranego zakresu.

W anodzie mieszacza znajduje się nieprzestrajany dwuobwodowy filtr p.cz. sprzężony indukcyjnie, jego wtórny obwód jest dołączony do siatki sterującej selektody AF3, która pracuje jako wzmacniacz częstotliwości pośredniej. W jej anodzie znajduje się również dwuobwodowy filtr p.cz., identyczny jak przy mieszaczu. Sygnał pośredniej częstotliwości z pierwotnego obwodu tego filtra jest podłączony do jednej z diod lampy ABC1, która jest detektorem ARW. Napięcie ARW podawane jest zarówno na siatkę wzmacniacza p.cz. jak i mieszacza. Mieszacz dostaje napięcie ARW niezależnie od tego na jaki zakres fal nastawiony jest odbiornik. Sygnał z obwodu wtórnego podany jest na drugą diodę lampy ABC1, która jest detektorem m.cz. Po zdetekowaniu sygnał m.cz. przez filtr oporowo-pojemnościowy m.cz podany jest na potencjometr regulacji siły głosu. Dodatkowo na wejście tego potencjometru podłączone jest gniazdo wejścia gramofonowego. Sygnał małej częstotliwości z suwaka potencjometru steruje siatkę triody lampy ABC1 która pełni rolę wzmacniacza wstępnego m.cz. Wzmacniacz ten pracuje w klasycznym układzie oporowym, jest sprzężony pojemnościowo z siatką pierwszą (wejściową) wzmacniacza mocy opartego na pentodzie AL4. W anodzie tej lampy znajduje się transformator głośnikowy do którego dołączony jest głośnik dynamiczny z magnesem stałym. Równolegle do pierwotnego uzwojenia transformatora głośnikowego jest kondensator 1000pF podłączany lub odłączany przełącznikiem barwy tonu. W obwodzie katody lampy AL4 znajduje się opornik 125Ω zbocznikowany kondensatorem o dużej pojemności wytwarzający ujemne (względem katody!) napięcie siatki.

Zasilacz odbiornika jest klasyczny, transformator sieciowy z odczepami dla różnych napięć zasilających wytwarza napięcie żarzenia lamp odbiorczych, żarzenie lampy prostowniczej i pojedyńcze uzwojenie anodowe. Ponieważ napięcie anodowe jest pojedyńcze to zastosowany jest prostownik jednopołówkowy na lampie AZ1, której obydwie diody pracują równolegle. Napięcie anodowe jest filtrowane przez filtr RC typu Π Bezpośrednio do wyjścia prostownika dołączone jest zasilanie wzmacniacza m.cz., który dzięki użyciu pentody jest dość odporny na tętnienia napięcia zasilającego, dzięki czemu na rezystorze filtra tracona jest znacznie mniejsza moc, a sam rezystor może mieć większą wartość co skutkuje lepszym tłumieniem tętnień napięcia zasilającego resztę układu. Wyprowadzenie ujemne uzwojenia anodowego dołączone jest do masy odbiornika przez niewielki (40Ω)rezystor, na którym powstaje niewielkie ujemne względem masy napięcie wykorzystywane jako opóźnienie ARW.

Schemat odbiornika

Powrót do strony KOSMOS