oldradio.pl katalog starej radiotechniki
 
 
Karta katalogowa nr 411
liczba wyświetleń: 5071
Producent: Elektrit
Model: Kordial Z
Rodzaj sprzętu: Radioodbiornik
Klasyfikacja: bezp. wzmocnienie
Zakresy: D,S,K
Kraj: Polska
Rok produkcji: 1938/39
Zasilanie: sieć, zmienny
Elementy aktywne: lampy
EF9,EF6,EL3,AZ1
Opis:

Opis odbiornika autorstwa Tomasza Sześniaka (http://www.stareradia.pl):

Kordial jest najlepszym odbiornikiem reakcyjnym jaki był produkowany przez Elektrita w sezonie 1938/39. Jest to dwuobwodowy trzylampowy i trzyzakresowy odbiornik zasilany z sieci prądu zmiennego.

Zamknięty jest w obudowie nawiązującej wyglądem do innych odbiorników Elektrita z tego sezonu. Skrzynka odbiornika jest drewniana, pozioma z przyciemnionymi krawędziami. Przednia ścianka jest lekko pochylona do tyłu z zaokrągloną górną poziomą krawędzią. Po prawej stronie znajduje się prostokątna pionowa skala otoczona bakelitową ramką. Całą lewą stronę skrzynki zajmuje maskownica głośnika zachodząca aż na górną ściankę odbiornika. Pionowo przez środek materiału głośnika przebiegają trzy drewniane szczebelki ozdobione mosiężnym paskiem. Na dole skrzynki umieszczone są dwie podwójne gałki. Pokrętło pod skalą służy do strojenia (zewnętrzna, duża gałka) i zmiany zakresów (wewnętrzna, mniejsza). Pokrętło po lewej stronie, pod szczebelkami na głośniku reguluje czułość odbiornika (gałka zewnętrzna) i reakcję (gałka wewnętrzna).

Układ elektryczny odbiornika jest typowy dla tej klasy odbiorników. Sygnał wejściowy z anteny przez eliminator (nazywany też reżektorem) podany jest na obwód wejściowy odbiornika. Eliminator jest podwójny, zawiera dwa regulowane obwody tłumiące - jeden dla fal średnich i drugi dla fal długich. Pierwszy obwód odbiornika jest sprzężony z anteną indukcyjnie, zmiana zakresów odbywa się poprzez zwarcie części zwojów cewek dla fal średnich lub dołączenie dodatkowej cewki dla fal krótkich. Sygnał z pierwszego obwodu wysterowuje wzmacniacz w.cz. na selektodzie EF9. Stopień ten ma regulowane wzmocnienie w typowy sposób, za pomocą regulacji napięcia katody. Siatka lampy jest na stałe spolaryzowana stałym napięciem 0V, czyli ma potencjał masy, natomiast katoda ma potencjał dodatni regulowany od 0 do około 30V potencjometrem czułości. W ten sposób siatka lampy ma względem katody potencjał ujemny, regulowany, dzięki czemu uzyskuje się regulację czułości radia.

Obciążeniem wzmacniacza w.cz. jest drugi obwód odbiornika, który jest też obwodem wejściowym detektora. Sygnał w.cz. ze wzmacniacza wysterowuje siatkę lampy detekcyjnej - pentody EF6. Składowa w.cz. sygnału z anody lampy EF6 jest podana z powrotem do obwodu detektora prze cewkę reakcyjną sprzężoną z cewką obwodu. Siłę sprzężenia dobiera się kondensatorem zmiennym regulowanym gałką reakcyjną.

Uzyskany na wyjściu detektora sygnał m.cz. jest filtrowany w filtrze RC z pozostałości resztek sygnału w.cz. i wysterowuje wzmacniacz końcowy m.cz. Układ jest dodatkowo wyposażony w wejście gramofonowe. Podłączone jest ono dość nietypowo - do siatki drugiej lampy EF6. Przy wykorzystywaniu lampy jako detektora (w czasie odbioru radiowego) kondensator wejściowy wejścia gramofonowego (separujący wejście od składowej stałej napięcia siatki) pełni rolę kondensatora filtrującego zasilanie siatki drugiej. Takie podłączenie wejścia gramofonowego jest wymuszone koniecznością - wzmocnienie pentody sterowanej w siatce drugiej jest niewielkie, a ponieważ sygnał z wejścia gramofonowego jest dość duży w pełni wystarczające do głośnego słuchania płyt. Gdyby wykorzystać siatkę pierwszą jako wejściową, tak jak to się robi normalnie, wzmocnienie byłoby za duże i wzmacniacz byłby przesterowany.

Końcówka mocy jest bardzo typowa - wykorzystuje pentodę głośnikową EL3. Równolegle do uzwojenia pierwotnego transformatora głośnikowego dołączone jest gniazdo głośnika zewnętrznego, oraz kondensator włączany wyłącznikiem "Mowa/Muzyka", umieszczonym z tyłu odbiornika. W położeniu "Mowa" kondensator jest załączony obcinając najwyższe tony (nieistniejące normalnie w sygnale mowy) zmniejszając poziom ewentualnych zakłóceń. W pozycji "Muzyka" kondensator jest odłączony i wzmacniacz przenosi wszystkie dźwięki.

Odbiornik jest zasilany z sieci prądu przemiennego za pomocą transformatora. Uzwojenie anodowe jest podwójne, dostosowane do prostowania dwupołówkowego z lampą AZ1, dodatkowo wyposażone jest w odczepy po około 2/3 zwojów. Odczepy te są podłączone do, również umieszczonego z tyłu, przełącznika "praca oszczędna/praca normalna". W położeniu "praca normalna" odbiornik jest zasilany napięciem anodowym w pełnej wysokości, w położeniu "praca oszczędna" napięcie anodowe jest zmniejszone, co skutkuje obniżonym poborem mocy, kosztem jednak głośności i czułości odbiornika. Zasilacz wykorzystuje układ ogólnego minusa - środek uzwojenia anodowego transformatora zasilającego jest dołączony do masy nie bezpośrednio, ale przez niewielki rezystor. Przez ten rezystor przepływa cały prąd zasilający odbiornik, wytwarzając na nim niewielki, ujemny względem masy spadek napięcia. To napięcie jest wykorzystane do polaryzacji siatki lampy głośnikowej w celu ustalenia jej punktu pracy.

Inne materiały:
Schemat   

(1) 2009, Wojciech Samołyk, Kordial Z

(2) 2009, Wojciech Samołyk, Kordial Z

(3) 2009, Wojciech Samołyk, Kordial Z

(4) 2010-03-21, Wojciech Pysz, Kordial Z